Eşin İşyerinde Ücretli / Ücretsiz Çalıştırılması Durumunda Sorumluluklar

İsmail DÜLGER
Yeminli Mali Müşavir
ismaildulger63@mynet.com

Eşin İşyerinde Ücretli / Ücretsiz Çalıştırılması Durumunda Sorumluluklar

Tarih: 04.04.2013

Ülkemizde esnaf-sanatkarlar olarak tabir edilen gelir vergisi mükellefleri rekabet ortamı da dikkate alındığında;ekonomik faaliyetlerini sürdürürken işçi çalıştıracak gelir elde edemediklerindengeçimlerini sağlamak için fedakar eşlerini de işyerlerinde ücretsiz çalıştırmaktadırlar.

Gelir Vergisi kanununun 61 inci maddesinde ; “ Ücret, işverene tabi ve belirli işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır.

Ücretin ödenek,tazminat,kasa tazminatı,(mali sorumluluk tazminatı) tahsisat, zam, avans,aidat,huzur hakkı,prim,ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez” hükmü yer almıştır.

Gelir vergisi kanununun 94 üncü maddesin birinci fıkrasının birinci bendinde ise hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61.Madde de yazılı olup, ücret sayılan ödemelerden istisnalardan faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı kanunun 96 ıncı maddesinde “ vergi tevkifatı, 94 üncü madde uyarınca nakden ve hesaben yapılan ödemelere uygulanır.Hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.” Hükmü yer almakta olup, aynı kanununu 98. Maddesinde 94.cü maddeye göre tevkifat yapmak zorunda olanların beyanname verme süreleri belirtilmiştir.

Yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alındığında,gelir vergisi mükellefinin (ticari, zirai kazanç elde eden) faaliyetini sürdürdüğüişyerinde veya şubesinde eşini çalıştırması eşine nakden veya hesaben herhangi bir aylık veya ücret ödememesi ve eşi adına Sosyal Güvenlik kurumuna sigorta pirimi ödememesi durumunda ortada nakden veya hesaben yapılan bir ödeme olmadığından gelir vergisi tevkifatı yapılmasıve muhtasar beyanname verilmesi söz konusu olmayacaktır.

Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanununun 41 inci maddesinde gider kabuledilmeyen ödemeler belirlenmiştir. Buna göre ticari, zirai kazanç elde eden gelir vergisi mükelleflerinin eşlerini fiilen işte çalıştırarak nakden veya hesaben ücret ödemeleri veya sigorta primleriniödemeleri halindeise vergi tevkifatı yapmak, muhtasar beyanname ile beyan etmek ve ödediği ücretinve işveren sigorta primlerininGVK 41 inci maddesinin 2.ci bendi (“Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir.”) uyarınca kanunen kabul edilmeyen gider olarak defter kayıtlarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. Serbest meslek kazancı elde eden mükellefler için eşe ödenen ücretin gider yazılmasını engelleyen hüküm bulunmamaktadır.(G.V.K.mad.68)

5510 sayıl Sosyal Sigortalar ve Genel sağlık Sigortası kanununun 6 ıncı maddesinde ise sigortalı sayılmayacaklar belirlenmiş olup, 6 ıncı maddenin (a) bendinde “işverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşinin sigortalı sayılmayacağı hüküm altına alınmıştır.”

Bu durumda işverenin eşi işyerinde ücret karşılığı fiilen çalışıyor ise ücret ve sigorta ödemelerinin yasal defter kayıtları ve belgelere intikal ettirilmesi gerekmektedir.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)