Dış ticarette ödeme şekilleri ve özet açıklamaları aşağıda yer almaktadır.
PEŞİN ÖDEME (Cash Payment/Advance Payment/Prepayment/Cash Before Delivery)
İthalatçının mal bedelini ihracatçıya fiili ihraçtan önce ödediği ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı herhangi bir risk üstlenmemekte, ithalatçı ise malların gönderilmemesi yada malların sipariş evsafına uygun olmaması gibi nedenlerden dolayı zarara uğrama riski taşımaktadır.
Peşin ihracat bedelleri, bankalar aracılığıyla havale şeklinde, ithalatçı, ihracatçı veya bunlar adına hareket ettiğini beyan eden üçüncü kişilerce çek ve efektif olarak, döviz satan kişinin yurt dışında yerleşik olduğunun tevsiki veya kredi kartının yurt dışından verilmiş olduğunun tespiti halinde kredi kartıyla tahsil edilebilir.
MAL MUKABİLİ ÖDEME (Cash Against Goods)
İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra ödendiği ödeme şeklidir. İhracatçı malını sevk ettikten sonra, sevkiyata ilişkin vesaiki doğrudan veya bedelsiz teslim edilmek kaydıyla bir banka aracılığı ile ithalatçıya gönderir. İhracatçının en çok risk üstlendiği ödeme şeklidir. Mal bedelinin ödenmesi malların teslim alınmasından sonra gerçekleştiğinden, mal bedelinin ödenmemesi riski mevcuttur.
VESAİK MUKABİLİ ÖDEME (Cash against Documents/Documentary Collections)
İhracatçının ithalatçı ile yaptığı satış sözleşmesine uygun olarak malları sevk etmesinden sonra bunları temsil eden sevk vesaiklerinin ödeme veya poliçe kabulü veya bono düzenlenmesi karşılığında banka aracılığı ile ithalatçıya teslimine imkan veren bir ödeme şeklidir. Banka ihraç bedelini tahsil ettikten sonra vesaikleri ithalatçıya teslim eder.
KABUL KREDİLİ ÖDEME (Acceptance Credit)
Mal bedelinin belirli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeye bir poliçenin araç olduğu ödeme şeklidir.
a) Kabul Kredili Akreditif : Uluslararası kurallara ve mevzuata göre açılan akreditiflerde sevk belgelerinin, bu belgelerle birlikte sunulan poliçenin ithalatçının bankası veya muhabir bankaca kabulünü takiben serbest bırakılarak bedellerin poliçe vadesinde ödenmesine imkan veren bir ödeme şeklidir.
b) Kabul Kredili Vesaik Mukabili : Bankanın sevk belgelerini bu belgelere ekli poliçenin ithalatçı tarafından kabulünü takiben ithalatçıya teslim etmesinden sonra poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği bir ödeme şeklidir.
c) Kabul Kredili Mal Mukabili : İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından ve poliçeyi kabul etmesinden sonra poliçe vadesinde ödemenin gerçekleştiği bir ödeme şeklidir.
AKREDİTİFLİ ÖDEME (Letter of Credit)
İthalatçının talep ve talimatı üzerine veya bizzat kendi adına işlem yapan bir bankanın akreditif şartlarına uyulması kaydıyla ve akreditifte şarta bağlanan vesaikin ibrazı karşılığında,
a) ihracatçıya veya onun emrine ödeme yapacağı veya ihracatçının çekeceği poliçeleri kabul edeceği ve ödeyeceği, veya
b) böyle bir ödemeyi yapması veya çekilen poliçeleri kabul etmesi için diğer bir bankayı yetkili kıldığı, veya
c) diğer bir bankayı iştira işlemi yapmaya yetkili kıldığı bir düzenlemedir.
Kısaca, ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda, ithalatçının çalıştığı bankanın belirli bir meblağa kadar ve belirli bir vade için istenilen koşulların yerine getirilmesi ve ihracatçı tarafından ihraç edilen malların ihracına ilişkin belgelerin ibrazı karşılığında ihracatçıya ödeme yapılacağını taahhüt eden ödeme şeklidir.
Akreditifler, Milletlerarası Ticaret Odası’nın akreditifli ödemelerde yeknesaklığı temin etmek üzere yayınladığı '' Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar-UCP 500” broşüründe yer alan kurallar çerçevesinde açılmaktadır.
Dış Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri Nelerdir?
Dış ticarette kullanılan teslim şekillerinin resmi kuralları için açıklamalar Milletlerarası Ticaret Odası’nın oluşturduğu INCOTERMS 2000’de yer almaktadır. Teslim şekilleri ana başlıklar halinde aşağıda sıralanmaktadır.
EXW
EX WORKS- İŞ YERİNDE TESLİM
( ......olarak belirtilen yerde )
FCA
FREE CARRİER- TAŞIYICIYA MASRAFSIZ
(......olarak belirtilen yerde )
FAS
FREE ALONGSİDE SHIP- GEMİ DOĞRULTUSUNDA MASRAFSIZ
(......olarak belirtilen yükleme limanında )
FOB
FREE ON BOARD – GEMİDE MASRAFSIZ
(......olarak belirtilen yükleme limanında )
CFR
COST AND FREIGHT- MAL BEDELİ VE NAVLUN
( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle )
CIF
COST,INSURANCE AND FREIGHT- MAL BEDELİ, SİGORTA VE NAVLUN
(varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle )
CPT
CARRIAGE PAID TO - TAŞIMA ÖDENMİŞ OLARAK
( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle )
CIP
CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO - TAŞIMA VE SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK
( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle )
DAF
DELIVERED AT FRONTIER- SINIRDA TESLİM
(......olarak belirtilen yerde )
DES
DELIVERED EX SHIP - GEMİDE TESLİM
( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle )
DEQ
DELIVERED EX QUAY - RIHTIMDA TESLİM
( varış limanı......olarak belirtilmek suretiyle )
DDU
DELIVERED DUTY PAID - GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEKSİZİN TESLİM
( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle )
DDP
DELIVERED DUTY PAID - GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM
( varış yeri......olarak belirtilmek suretiyle )
Dış Ticarette Kullanılan Belgeler Nelerdir ?
Dış ticarette kullanılan belli başlı belgeler ile genel açıklamalar aşağıda yer almaktadır.
A.T.A KARNESİ (A.T.A Carnet)
Eşyaların gümrük vergisine tabi olmadan geçici kabulüne imkan sağlayan ve milli gümrük belgesi yerine kullanılmak üzere düzenlenen belgedir.
ANALİZ RAPORU (Certificate of Analysis)
Tahlil gerektiren, özellikle gıda ve kimyasal maddeler için gerekli olan rapordur.
A.TR. DOLAŞIM BELGESİ (Movement Certificate)
Türkiye ile Avrupa Birliği’nde serbest dolaşımda bulunan eşyanın Katma Protokol’de öngörülen tercihli rejimden yararlanabilmesi için ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenen belgedir.
BİTKİ SAĞLIK SERTİFİKASI (Phytosanitary certificate)
Bitki veya bitkisel ürünlerin tehlikeli hastalık, zararlı maddeler, ilaç kalıntıları içermediği ve haşereden korunmuş olduğunu gösteren belgedir.
ÇEKİ LİSTESİ (Weight List)
Malların yüklendiği taşıtlar itibariyle her birim, paket, çuval vb. ağırlığının ayrıntılı gösterildiği listedir.
KOLİ/AMBALAJ LİSTESİ (Packing List)
İhraç edilecek ürünlerin ambalajı, her bir kutu, balya veya çuvalın içinde neler olduğu ve yüklemeye konu kolilerin boyutları ve ağırlığı gibi detaylı bilgiler içeren listedir.
EUR.1 DOLAŞIM BELGESİ (Movement Certificate)
EFTA Ülkeleri , Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamış olan diğer ülkeler ile ticarette ve Türkiye’nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde imzaladığı anlaşma kapsamı ürünlerin ticaretinde düzenlenen belgedir.
TİCARİ FATURA (Commercial Invoice)
Satılan malın cinsi, ismi, miktarı, birim satış fiyatı ve toplam bedeli gibi bilgileri gösteren mahallinde tanzim edilen kesin satış faturasıdır.
PROFORMA FATURA (Proforma Invoice)
Satıcı tarafından alıcıya gönderilen bir satış teklifi ya da ön fatura niteliğindedir.
KONSOLOSLUK FATURASI (Consular Invoice)
İhracatçı firmanın malını ihraç edeceği ülkenin konsolosluğundan temin edeceği boş fatura formunu doldurarak konsolosluğa tasdik ettiği faturalardır.
TASDİKLİ FATURA (Legalized/Certified Invoice)
İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan ticari faturanın, ithalatçı ülkenin konsolosluğu tarafından onaylanması sonucunda tasdikli fatura elde edilmiş olur.
NAVLUN FATURASI (Freight Invoice)
Navlun satıcı tarafından ödendiğinde düzenlenen taşıma ücretini de gösterir faturadır. Navlun tutarı mal bedeline dahil veya ayrı olarak gösterilebilir.
GÖZETİM BELGESİ (Inspection Certificate)
Ticarete konu olan malın satış sözleşmesinde öngörülen koşullara uygunluğunu göstermek amacıyla bir gözetim şirketi tarafından hazırlanan belgedir.
GÜMRÜK BEYANNAMESİ (Customs Declaration Form)
İhracatta, Gümrük Mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasından sonra gümrük idaresine sunulan belgedir.
HELAL BELGESİ (Helal Certificate)
İslam ülkelerinin et ithalatında talep ettikleri, kesimlerin islami kurallara uygun olduğunu gösterir belgedir.
SEVK BELGESİ – KONŞİMENTO (Bill of Lading/Consignment Note)
İhracatçı ile nakliyeye konu olan malları belli bir noktadan diğerine taşıyacak olan taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesidir.
DENİZ KONŞİMENTOSU (Marine/Ocean Bill of Lading)
Deniz taşımacılığında belge konusu malların taşınmak üzere teslim alındığını ya da yüklendiği kanıtlayan belgedir.
KARAYOLU TAŞIMA BELGESİ (Road Waybill)
Malların nakliyeci firma tarafından istenilen yere taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.
KARMA TAŞIMA BELGESİ (Combined Bill of Lading)
Belgeye konu malların taşımasında birden fazla taşıma aracı sözkonusu olduğu durumlarda taşıyıcı tarafından yükletene verilen ve malların teslim alındığı yerden varış yerine kadar taşınacağını gösteren belgedir.
MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Certificate of Origin)
Dış ticarete konu malların menşeini yani üretildiği ülkeyi gösteren belgedir.
ÖZEL MENŞE ŞEHADETNAMESİ-FORM A (Certificate of Origin)
Genel Preferanslar sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta düzenlenen menşe şehadetnamesidir.
RADYASYON ANALİZ BELGESİ (Radiation Certificate)
Tarım ürünlerin kabul edilebilir orandan fazla radyasyon içermediğini veya radyasyonsuz olduğunu kanıtlayan belgedir.
SİGORTA POLİÇESİ (Insurance policy )
Sigortalı ile sigorta firması arasında yapılan sözleşme uyarınca sigortaya konu olan malın risklere karşı sigorta edildiğini kanıtlayan ve tarafların hak ve sorumluluklarını gösteren belgedir.
TIR KARNESİ (TIR Carnet)
1959 yılında Cenevre'de imzalanan TIR sözleşmesine (Transit International Routier) üye olan ülkeler arasında uluslararası nakliyat yapan araçlar için kullanılan belgedir.
HAVAYOLU TAŞIMA SENEDİ/HAVA KONŞİMENTOSU (Airwaybill)
Havayolu şirketlerince düzenlenen malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.
TİCARİ KISALTMALAR
NAVLUN VE SİGORTA TERİMLERİ
ab
About
Yaklaşık olarak
a.a.r
Against all risks
Bütün rizikolara karşı
A/V
Ad valorem
Değerine göre
A/R
All risks / Against all risks
Bütün rizikolar / Bütün rizikolara karşı
A/P
Additional Premium
Ek prim
a.a
Always afloat
Daima yüzer halde
A/S
Alongside
Bordada
aflt.
afloat
Yüzer halde
B/L
Bill of Lading
Konşimento
B.O.
Buyer's Option
Alıcı opsiyonu
b.m.
Board measure
Güverte boyutları
b.t.
Berth terms
Yükleme ve boşaltma kuralları
c.a.f.
Cost, assurance, freight
Maliyet, Sigorta, Navlun
c.i.f.
Cost, insurance, freight
Maliyet, Sigorta, Navlun
C&F
Cost and freight
Maliyet ve navlun
c.f.i.
Cost , freight, insurance
Maliyet, Navlun, Sigorta
c.i.f.&c.
Cost, insurance, freight and commission
Maliyet, sigorta, navlun ve komisyon
c.i.f.c.&i.
Cost, insurance, freight, commission and interest
Maliyet, sigorta, navlun, komisyon ve faiz
c.i.f.i.&e.
Cost, insurance, freight, interest and exchange
Maliyet, sigorta, navlun, faiz ve kambiyo
carr.pd.
Carriage paid
Taşıma ücreti ödenmiş
c.t.l.
Constructive total lost
Tam zarar
C/P
Charter party
Çartır parti
C/P
Custom of the port
Liman gümrüğü
C.R.
Company's risk
Şirketin riskinde
c.c.
Continuation clause
Devam hükmü
cld.
Cleared
ilişkisiz
D/W
Dock warrant
Dok makbuzu
D/W
Dead weight
Yük alma kapasitesi
dd.
Delivered
teslim
D/O
Delivery order
Ordino
D/y
Delivery order
teslimat
D/C
Deviation Clause
Geminin boşaltma limanından başka yerlere uğramasına izin veren anlaşma maddesi
d.f.
dead freight
ölü navlun
Ex.
excluding
Haricinde
Exd.
examined
İncelenmiş
E. & O.E.
Errors and omissions excepted
Hatalar ve noksanlar hariç
Ex. Ship
Delivered on ship at named part of destination
Gemide teslim
Ex.whse
ex warehouse
Antrepoda teslim
f.a.s.
Free alongside ship
Gemi doğrultusunda teslim
f.o.
for orders
Sipariş için
f.o.b.
Free on board
Gemi bordasında teslim
f.o.r.
Free on rail
Vagonda teslim
f.o.s.
Free on steamer
Gemide teslim
f.o.t.
Free on truck
Kamyona teslim
f.o.w.
Free on wagon
Vagonda teslim
f.f.a.
Free from alongside
Geminin yanından
F.P.A.
Free of particular average
Hususi avarya hariç
f.o.d.
Free of damage
Hasarsız
fwd.
Forward
Sevkiyat
frt.
Freight
Navlun
G/A
General average
Genel avarya
Gr.t.
Gross ton
Gros ton
Ins.
Insurance
sigorta
In trans
In transit
Transit
i.p.a.
Including particular average
Hususi avarya dahil
J/A
Joint Account
Müşterek hesap
M.I.P
Marine insurance policy
Deniz Sigortası poliçesi
Mdse
Merchandise
Mal
M/m
Made merchandise
Mamül mal
n.e.s.
Not elsewhere specified
Başka yerde belirtilmemiş
n.e.m.
Not elsewhere mentioned
Başka yerde belirtilmemiş
n.o.s.
Not otherwise stated, not otherwise specified
Aksi ifade edilmemiş ise
n.s.
Not specified
Belirtilmemiş
n.s.p.f.
Not specially provided for
Özel bir hüküm konmadıkça
n/e
no effects
etkisiz
n.e.
not exceeding
geçmeyecek
n/m
no mark
işaretsiz
n/o
no orders
siparişsiz
n.e.i.
Not elsewhere included
Başka yerde dahil edilmemiş
o/t
on truck
kamyonda
orb
Owner's risk of beverage
O/R
Owner's risk
Armatör riskinde
P.A.
Particular Average
Hususi avarya
p/l
partial lost
kısmi zarar
pm
premium
prim
p
Per
başına
pkge
Package
paket,ambalaj
Pcs
pieces
parça,adet
Per ann
Per annum
yıllık
p
Package
paket,ambalaj
p/d
post dated
ileri tarihli
p.c.
percent
Yüzde
rp
reply paid
ödenmiş
RT
Registered Tonnage
Kayıtlı tonaj
reimb
Reimbursement
Rambursman
S.O.S
Suspend other services
Diğer hizmetleri erteleyin
spa.
Subject to particular average
Hususi avaryaya tabi
st
short ton
Eksik ton
s/d
sea-damaged
Deniz hasarı
S/N
Shipping Note
Sevkiyat bildirisi
shipt
Shipment
sevkiyat
s/s
steamship
Gemi
tf
till forbidden
Yasaklanana kadar
tlo
total loss only
Sadece tam ziya
TAHSİLAT VE ÖDEME TERİMLERİ
a/c
account
hesap
A/C
Account current
Cari hesap
A/D
After date
Vadesinden sonra
a.d.
Ante diem/before date
Gününden önce/vadesi gelmiş
a/s
After sight
Görüldükten sonra
A/S
Account sale
Satış hesabı
a/o
account of
hesabına
bc
bills for collection
tahsile verilen senetler
B/P
Bills payable
Borç senedi
B/R
Bills Receivable
Alacak senedi
B/E
Bill of exchange
Kambiyo senedi, poliçe
cwo
cash with order
sipariş verildiğinde ödeme
c/a
capital account
sermaye hesabı
cbd
cash before delivery
Teslimden önce ödeme
D/A
Documents against acceptance
Vesaik mukabili kabul
d/a
deposit account
Mevduat hesabı
d/d
demand draft
vadeli poliçe
dft
draft
poliçe
deb
debenture
tahvil
D/N
debit note
borç dekontu
d/p
documents against payment
vesaik mukabili ödeme
ds
days after sight
İbrazından sonra
D.a.d.
Documents against discretion of collecting bank
Tahsilatı yapan bankanın takdiri karşılğında vesaik
ex int
ex interest
faizsiz
eom
end of month
ay sonu
foc
free of charge
bedelsiz
inv
invoice
fatura
int
interest
faiz
J/A
joint account
müşterek hesap
L/C
Letter of Credit
Akreditif
l/a
letter of authority
yetki belgesi
m.p.
Months after payment
Ödemeden ... ay sonra
m.s.
Months after sight
İbrazından ... ay sonra
mths
months
aylar
n/a
not acceptable
kabul edilemez
nd
not dated
tarih konmamış
nf
no funds
karşılıksız
nsf
not sufficient funds
yetersiz karşılık
o/d
on demand
talep üzerine
O/o
order of
emriyle
O/a
on account
hesabına
pa
private account
özel hesap
pf
pro forma
proforma
pd
paid
ödenmiş
p/a
per annum
yıllık
r/a.(R.A.)
Refer to acceptor
Muhataba müracaat
r/d
Refer to drawer
Keşideciye müracaat
r/e
Refer to endorser
cirantaya müracaat
rp
return of post
iadeli posta
SB
short bill
kısa vadeli senet
LB
long bill
uzun vadeli senet
SD
sight draft
Görüldüğünde ödenecek poliçe
SDBL
sight draft with bill of lading
Konşimento eklenmiş görüldüğünde ödenecek poliçe
SDDP
sight draft documents against payment
vesaik mukabili görüldüğünde ödenecek poliçe
s.p.
Supra protest
Senedi protesto ettikten sonra kabul etme, protestolu senet
tb
trial balance
mizan
TMO
telegrafh money order
telegraf ile para emri
wb
waybill
taşıma senedi
WR
warehouse receipt
antrepo makbuzu
ww
warehouse warrant
antrepo makbuzu
w/m
without margin
marjsız
xin
without interest
faizsiz
chq.
Cheque
Çek
C.A.D.
cash against documents
vesaik mukabili ödeme
C.A.G.
cash against goods
mal mukabili ödeme
